Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, στο προηγούμενο Ν.Σ. κατέθεσα κάποιες προτάσεις για ζητήματα που αφορούν τον Νομό μας και ευρίσκονται στην επικαιρότητα, με σκοπό να συζητηθούν σε προσεχές Νομαρχιακό Συμβούλιο.Ένα από τα θέματα αυτά είναι το Γενικό Χωροταξικό Σχέδιο που ψηφίστηκε από την Ελληνική Βουλή και έγινε νόμος του κράτους με όσα αρνητικά επιφέρει για τον τόπο μας. Θα αναφερθώ με μια σύντομη αναδρομή στο γενικό πολιτικό πλαίσιο που διέπει το Γενικό Χωροταξικό αλλά και στο ιστορικό των μέχρι τώρα ενεργειών μας όσον αφορά τον τόπο μας και τα αποτελέσματα που είχαν στη τελική διαμόρφωσή του, με προσπάθεια να γίνουν οι σωστές εκτιμήσεις και να παρθούν αποφάσεις για τη συνέχεια.
Ο Χωροταξικός Σχεδιασμός, είναι ο μοναδικός τρόπος για να καθορίσουμε αυτό που θα θέλαμε να συμβεί πάνω στο χώρο, όπως ποιές περιοχές θέλουμε να αναπτυχθούν και ποιές να προστατευτούν, πόσος χώρος χρειάζεται για να αναπτυχθούν η αγροτική οικονομία, η βιομηχανία και η βιοτεχνία, ο τουρισμός, τι υπηρεσίες χρειάζονται, τι έργα υποδομής, πώς θα αντιμετωπίσουμε προβλήματα ανισορροπίας στην ανάπτυξη, πως θα ανασυγκροτήσουμε υποβαθμισμένες περιοχές. Η πολιτική που ασκείται κάθε φορά έτσι κι αλλιώς σημαδεύει ανεξίτηλα το χώρο και ο χώρος γίνεται αδιάψευστος μάρτυρας των πολιτικών επιλογών που γίνονται.
Στη χώρα μας η επιλογή να μην υπάρχει ή να μην τηρείται Χωροταξικός Σχεδιασμός είναι συγκεκριμένη επιλογή που σημαίνει ότι οι εκάστοτε κυβερνήσεις προτίμησαν να αφήσουν την αγορά και μόνο να διαμορφώσει το χώρο, χωρίς καμιά κανονιστική παρέμβαση. Αυτό ισοδυναμεί με μια πολιτεία που λειτουργεί χωρίς Σύνταγμα και Νόμους με αποτέλεσμα να επικρατεί ο ισχυρότερος και να «βολεύονται» όπως μπορούν οι υπόλοιποι!
Σύμφωνα με πρόσφατη νομοθεσία του 1999 για τον Χωροταξικό σχεδιασμό υπάρχει μια ιεραρχική σχέση ανάμεσα στο Εθνικό Χωροταξικό, στα ειδικά Χωροταξικά (Βιομηχανίας, Τουρισμού, κ.λ.π.) και στα Περιφερειακά χωροταξικά (Κρήτης, κ.λ.π.) που εξειδικεύουν τα προηγούμενα λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των περιφερειών της χώρας. Ο νόμος αυτός επέτρεψε στην πρώτη εφαρμογή του την θέσπιση των περιφερειακών Χωροταξικών όπως και της Κρήτης που υπογράφηκε το 2003 που με το Γενικό Χωροταξικό που ψηφίστηκε πρόσφατα απειλείται να τροποποιηθεί προς το χειρότερο.
Η επιλογή που γίνεται σήμερα, από το 2003 με τη θέσπιση Περιφερειακών Πλαισίων Περιφερειακού Σχεδιασμού και τώρα με τη σύνταξη Σχεδίων Πλαισίων Εθνικού επιπέδου, γίνεται κυρίως επειδή το ίδιο το σύστημα «κόλλησε». Το Συμβούλιο της Επικρατείας τα τελευταία χρόνια με μια σειρά αποφάσεις που βασίζονται στο Σύνταγμα, εμποδίζει τη χωροθέτηση διαφόρων έργων χωρίς να προϋπάρχει Χωροταξικός Σχεδιασμός. Με αυτή την έννοια, ο Χωροταξικός Σχεδιασμός αποτελεί μια θετική εξέλιξη, που θα μπορούσε να βάλει κάποιο φρένο στην απόλυτη αυθαιρεσία χωροθέτησης έργων με πολιτικές, δηλαδή κομματικές, τοπικιστικές και γενικώς τέτοιου τύπου, επιλογές.
Όμως, το πολιτικό σύστημα δεν είναι διαθέσιμο να παραιτηθεί από την προηγούμενη κατάσταση, πόσο μάλλον επιθυμεί να τη «βελτιώσει». Επιθυμεί όχι τάξη και κανόνες αλλά ακόμα μεγαλύτερη αυθαιρεσία στις επιλογές του. Γι αυτό «βλέπει» το χωροταξικό σχεδιασμό ως μέσο για να μπορέσει να εντάξει σ΄αυτόν με ακόμα πιο συγκεκριμένο τρόπο τις επιλογές του, και να ελαχιστοποιήσει τις δεσμεύσεις του. Αυτό που ζητάει να «τακτοποιήσει» με το Χωροταξικό Σχεδιασμό είναι να σταματήσει τα εμπόδια που μπαίνουν στις πολιτικές του επιλογές είτε από το Συμβούλιο της Επικρατείας, και κυρίως να κατευθύνει τις χρηματοδοτήσεις της 4ης προγραμματικής περιόδου.
Μέσα από το τοπίο αυτό μας προέκυψε το απαράδεκτο αυτό Γενικό Χωροταξικό σχέδιο για όλη τη χώρα αλλά ακόμη περισσότερο για τον την Κρήτη και τον Νομό μας .
Και αυτό γιατί:
-) Παραβλέπει τις ιδιαιτερότητες και τα προβλήματα που προκύπτουν από τον νησιωτικό και ορεινό χαρακτήρα της χώρας μας.
-) Αναφέρεται σε ένα παλαιωμένο συγκεντρωτικό μοντέλο ανάπτυξης που βασίζεται σε πόλεις πόλους και άξονες ανάπτυξης και όχι σε δίκτυα πόλεων και δραστηριοτήτων.
Πώς θα υλοποιηθεί η προστασία του περιβάλλοντος όταν το χωροταξικό δεν αντιμετωπίζει το μεγάλο θέμα των κλιματικών αλλαγών και της ενέργειας;
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι σταθμοί παραγωγής ενέργειας που προβλέπει επιβαρύνουν το περιβάλλον (μαζούτ, λιθάνθρακες, Φυσικό αέριο, κ.λ.π.) ενώ αγνούνται προκλητικά οι ΑΠΕ (αέρας, ήλιος, κ.λ.π.) ενδεικτικά στην Κρήτη που θα έπρεπε να αποτελεί τον πιλότο για τέτοια προγράμματα ενέργειας.
-) Θυσιάζει εκατομμύρια στρεμμάτων δασών στην οικιστική ανάπτυξη, και δεν κάνει καμιά μείωση στην εκτός σχεδίου δόμηση.
Όσον αφορά την Κρήτη και το Ρέθυμνο οι επιπτώσεις είναι απόρροια των παραπάνω επιλογών και φαίνονται πιο ανάγλυφες επειδή αντικρούουν άμεσα με το ήδη υπάρχον Περιφερειακό Χωροταξικό της Κρήτης που ψηφίστηκε το 2003 μετά από επίπονη διαβούλευση όλων των φορέων.
Δηλαδή αντί της Πύλης του Νότου με ότι συνεπάγεται προτείνει το διαμετακομιστικό λιμάνι με τα τραγικά αποτελέσματα για τον τόπο.
Αντί τους ΒΟΑΚ, ΝΟΑΚ και κάθετους άξονες προτείνει μόνο BΟΑΚ (χωρίς σύνδεση με το Αεροδρόμιο Χανίων , αποφασιστικής σημασίας για το Ρέθυμνο) ενώ ο ΝΟΑΚ λειτουργεί από το Λασίθι ως τη Μεσσαρά, αλλά κατόπιν αλλάζει πορεία κατά 90 μοίρες και γίνεται άξονας Ηρακλείου-Μεσσαράς , ακριβώς για να διοχετεύεται απρόσκοπτα και αποτελεσματικά προς το Λιμάνι της Νότιας Κρήτης η όποια βαριά εμπορευματική δραστηριότητα του λιμένα Ηρακλείου.
Αντίθετα δεν αναφέρεται σε κανένα Νότιο ούτε κάθετο άξονα στον Νομό μας. Αντί να αναβαθμίζει τις συγκοινωνίες (Λιμάνι Ρεθύμνου) των πόλεων που έχουν ανάγκη αυτές για να υλοποιήσουν την ανάπτυξή τους τις υποβαθμίζει .
Αντί να προωθεί την ακτινωτή ανάπτυξη και συνεργασία όλων των αστικών κέντρων προωθεί την ανταγωνιστικότητα με τα δίπολα Ηράκλειο-Χανιά κ.λ.π.
Αντί να αναδείχνει την πολιτιστική κληρονομιά μας την υποβαθμίζει αγνοώντας καθιερωμένες και πασίγνωστες πολιτιστικές και ιστορικές αξίες του τόπου μας .
Αντιλαμβανόμενοι όλοι τις αρνητικές συνέπειες από το προτεινόμενο τότε Γ. Χωροταξικό και εμείς σαν Εναλλακτική Κίνηση αλλά και η Νομαρχιακή και Τοπική αυτοδιοίκηση συμμετείχαμε σε διάφορες συζητήσεις για το ζήτημα όπως όλοι γνωρίζουμε και πάρθηκαν και αποφάσεις για αγωνιστικές κινητοποιήσεις όπως και απόφαση του Ν.Σ. της 14/4/2008 στην οποία μεταξύ των άλλων που αναφέρονται για το χωροταξικό καταγράφεται ρητά ότι «διαφωνούμε με το λιμάνι του Νότου ως διαμετακομιστικό».
Το αποτέλεσμα δυστυχώς ήταν απογοητευτικό ή όπως αναφέρεται και σε πρωτοσέλιδο τοπικής εφημερίδας με τίτλο «Δυστυχώς χάσαμε».
Και συμφωνούμε ότι χάσαμε διότι όχι μόνο δεν λήφθηκε υπόψη καμιά από τις διεκδικήσεις μας αλλά επιχειρούν επί πλέον να μας πείσουν ότι κερδίσαμε χρησιμοποιώντας λεκτικά τρυκ όπως αυτό με το Λιμάνι του Νότου.
Δηλαδή και στους δύο χάρτες που αναφέρονται στις μεταφορές και λιμενικές υποδομές υπάρχει σαφώς και διευκρινίζεται το λιμάνι στην Αγία Γαλήνη ως διαμετακομιστικό.
Όσον αφορά τη λεκτική διατύπωση το κείμενο του σχεδίου νόμου πριν την ψήφιση έλεγε: «Α2.2. Θαλάσσιες μεταφορές & Λιμενικές Υποδομές & Υπηρεσίες
Πιο συγκεκριμένα, σε σχέση με τις θαλάσσιες μεταφορές και τις λιμενικές υποδομές, όπως ενδεικτικά απεικονίζονται στον χάρτη 6.2, και τις συναφείς υπηρεσίες δίδονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις:
- Ενίσχυση του διεθνούς ρόλου των λιμένων της Αθήνας (σύστημα λιμένων Αττικής), της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας, της Ηγουμενίτσας, του Ηρακλείου σε συνδυασμό με αυτό της Σούδας, της Αλεξανδρούπολης και του Βόλου, με σκοπό την ανάδειξη και εδραίωσή τους ως κύριων θαλάσσιων πυλών της χώρας. Παράλληλα, ενίσχυση των λιμένων διεθνούς ενδιαφέροντος και εθνικής σημασίας (Καβάλας, Κύμης, Ρόδου, Καλαμάτας και Σούδας) και των εξειδικευμένων λιμένων εμπορευματοκιβωτίων της ΝΑΒΙΠΕ Αστακού και της Νότιας Κρήτης.
- Και στην συνέχεια παρακάτω ……
- Ο λιμένας του Ηρακλείου, στο χρονικό ορίζοντα εφαρμογής του Πλαισίου, κρίνεται σκόπιμο να επενδύσει περαιτέρω στην ανάπτυξη υποδομών ακτοπλοΐας, φιλοξενίας κρουαζιέρας (κυρίως) και θαλάσσιου τουρισμού. Η εμπορευματική του δραστηριότητα εξαρτάται από τη δημιουργία εξειδικευμένου κομβικού λιμένα εμπορευματοκιβωτίων (hub) στην νότια Κρήτη, την ενεργοποίηση του Αδριατικού/Ιόνιου Θαλάσσιου Αυτοκινητόδρομου των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών και από την αύξηση του όγκου αλλά και την αλλαγή του τρόπου διάθεσης και εμπορίας των αγροτικών προϊόντων της Κρήτης. Συμπληρωματικό ρόλο προς αυτόν του λιμένα του Ηρακλείου, στις επιβατικές και εμπορευματικές μεταφορές, μπορεί να επιτελέσουν οι λιμένες της Σούδας του Ρεθύμνου και της Σητείας. Υπηρεσία (hub) προτείνεται να υποστηριχθεί και από νέο εξειδικευμένο λιμένα στον νότιο-κεντρικό ή νότιο-ανατολικό άξονα της Κρήτης, ο οποίος θα εξυπηρετήσει τη ναυτιλιακή μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων μεταξύ Άπω Ανατολής-Ευρώπης.»
Μετά την ψήφιση του Νόμου αναφέρονται ακριβώς τα ίδια και διαφοροποιείται μόνο η τελευταία παράγραφος ως εξής:
«Υπηρεσία (hub) για εμπορευματικές μεταφορές προτείνεται να υποστηριχθεί και από νέο σύνθετο εμπορικό –επιβατικό λιμένα στον νότιο-κεντρικό ή νότιο-ανατολικό άξονα της Κρήτης, που θα λειτουργήσει ως νότια πύλη της χώρας.»
Δηλαδή αντικαταστάθηκαν κάποιες λέξεις με κάποιες άλλες αλλά η ουσία δεν αλλάζει διότι δεν έχει απαλειφθεί ο όρος της Υπηρεσίας hub, δηλαδή ο Ειδικός Λιμένας Εμπορευματοκιβωτίων. Εκτός και αν εννοεί ότι ανάμεσα στις φορτοεκφορτώσεις και στα κοντέϊνερς θα συρρέουν κρουαζιερόπλοια και τουριστικά σκάφη διότι οι τουρίστες θα αποζητούν μανιωδώς να απολαύσουν το μπάνιο τους στα απόβλητα των φορτηγών με θέα την πολυεθνική φορτοεκφόρτωση των προϊόντων.
Το βασικότερο όμως είναι ότι η παράγραφος Α.2.2. και όλα τα υπόλοιπα έμειναν εντελώς αναλλοίωτα κάτι που έπρεπε να αλλάξει εντελώς αν ήθελαν να αλλάξουν τον χαρακτήρα του λιμανιού.
Επίσης ας μην ξεχνάμε ότι στις 11/2/2008 το ΥΠΕΧΩΔΕ έστειλε στις Νομαρχίες Ρεθύμνου και Ηρακλείου θετική γνωμοδότηση για την προμελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων του παραπάνω έργου με συνημμένη την συγκεκριμένη προμελέτη προκειμένου να ενημερωθούν τα Νομαρχιακά συμβούλια και οι τοπικές κοινωνίες, κάτι που δείχνει την προειλημμένη απόφαση της κυβέρνησης για την πραγματοποίηση του έργου.
Το αποτέλεσμα δείχνει ότι οι παρεμβάσεις των κοινοβουλευτικών εκπροσώπων του Νομού δεν έφεραν αποτέλεσμα και αυτό διότι δεν συνοδεύτηκαν από την συνειδητοποιημένη και αγωνιστική στάση ολόκληρης της κοινωνίας μας χωρίς βέβαια να παραβλέψουμε τις αγωνιστικές κινητοποιήσεις των πολιτών της Μεσσαράς και της Αγίας Γαλήνης που και εμείς σαν Εναλλακτική Κίνηση στηρίζουμε.
Πιστεύουμε ότι η Ν.Α. οφείλει να ενημερώνει, να οργανώνει και να συντονίζει τις αντιστάσεις της κοινωνίας και των φορέων της απέναντι σε τέτοιες πολιτικές.
Θεωρούμε ότι τίποτα δεν κερδίζεται χωρίς συνειδητοποίηση και αγώνες , θεωρούμε ότι πρέπει όλοι οι φορείς του νομού να συνεχίσουν ποιο αποτελεσματικά και δυναμικά την διεκδίκηση των αιτημάτων μας και μέσα στην προσεχή πενταετία που θα μπορεί να γίνει αναθεώρηση του Γ. Χωροταξικού να έχουμε διασφαλίσει τα εξής:
1) Να αποτρέψουμε και να καταστήσουμε ανενεργά με τη στάση μας τα σημεία του νόμου που μας θίγουν όπως π.χ. το λιμάνι hub του νότου.
2) Παράλληλα να δημιουργήσουμε όλες τις προϋποθέσεις σε Περιφερειακό επίπεδο να συμπεριληφθούν στο Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Κρήτης που θα αναθεωρηθεί την προσεχή περίοδο οι υποδομές που αφορούν τον Νομό μας όπως είναι η συνέχιση του ΝΟΑΚ προς Ρέθυμνο και Χανιά (με την επιλογή της μεσογειακής λύσης που προτείνεται στην σχετική προμελέτη δηλαδή χωρίς καταστροφή των παραλίων αλλά με μικρούς συνδετήριους δρόμους που θα ενώνουν τον ΝΟΑΚ με τις παραλίες), οι κάθετοι άξονες του Νομού μας, η γρήγορη σύνδεση του Ρεθύμνου με το Αεροδρόμιο Χανίων, η βελτίωση των υποδομών και του ρόλου του λιμανιού του Ρεθύμνου, η διαφύλαξη και η ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού μας πλούτου, η ισότιμη ανάπτυξη της πόλης του Ρεθύμνου με τις άλλες πόλεις της Κρήτης σε ένα ακτινωτό δίκτυο συνεργασίας και όχι δίπολα ανταγωνισμού.
Σας ευχαριστώ
Για την Εναλλακτική Κίνηση Πολιτών Ρεθύμνου
Μανόλης Αυγενάκης
